اهمیت خواب برای کودکان
خواب یک فرایند طبیعی فیزیولوژیک است که برای حفظ سلامت ما در تمام سنین ضروری است. در دوران نوزادی و کودکی که تمام بدن در حال رشد و تغییر است نقش خواب بسیار پررنگ‌تر می‌شود و اگر کودک خواب کافی نداشته باشد ممکن است به انواع مشکلات جسمی و ذهنی مبتلا شود. به این منظور در این مطلب از مطالب پزشکی مجلۀ تریتا به بررسی نقش خواب در کودکان می‌پردازیم و نکاتی را برای تنظیم خواب کودک به شما خواهیم گفت.
اهمیت خواب برای کودکان چیست؟
نقش خواب در رشد ذهن و مغز کودکان بسیار حائز اهمیت است. خواب مستقیماً با شادابی و احساس شادی ارتباط دارد. تحقیقات نشان می‌دهد که، خواب بر هوشیاری و توجه، عملکرد شناختی، خلق‌وخو، انعطاف‌پذیری، کسب قدرت تکلم، یادگیری و حافظه تأثیر می‌گذارد.
دیگر اهمیت خواب برای کودکان تأثیر بر رشد بدن است؛ خصوصاً در اوایل دوران نوزادی. در کودکان نوپا خواب برای تثبیت حافظه، توجه و رشد مهارت‌های حرکتی ضروری است.
کودکان به چه مقدار خواب نیاز دارند؟
باتوجه‌به سن کودک، نیاز خواب در او متفاوت است. همچنین در کودکان مختلف باتوجه‌به محیط زندگی و ویژگی‌های فردی و ژنتیکی ممکن است نیاز به خواب آن‌ها مقداری متفاوت باشد؛ اما، متخصصان به‌طور استاندارد برای هر سن مقادیر زیر را پیشنهاد می‌دهند:
- 0 تا 3 ماهگی: 14 تا 17 ساعت (شامل چرت‌ها هم می‌شود)؛
- 4 تا 12 ماهگی: 12 تا 16 ساعت (شامل چرت‌ها هم می‌شود)؛
- 1 تا 2 سالگی: 11 تا 14 ساعت؛
- 3 تا 5 سالگی:10 تا 13 ساعت؛
- 6 تا 13 سالگی: 9 تا 12 ساعت؛
- 14 تا 17 سالگی: 8 تا 10 ساعت.
اگر کودکان به اندازه کافی نخوابند چه اتفاقی می‌افتد؟
احتمالاً همۀ والدین می‌دانند کودکی که کم می‌خوابد بدخلق‌تر و بیشفعالتر است و ممکن است علائمی مثل اختلال نقص توجه‌ـ‌بیش‌فعالی را نشان دهد. خواب‌آلودگی همچنین می‌تواند بر توانایی کودک برای توجه تأثیر بگذارد و عملکرد او در مدرسه را تحت تأثیر قرار دهد. حتی حداقل محدودیت خواب می‌تواند بر زندگی روزمرۀ کودک تأثیرگذار باشد.
طبق آکادمی اطفال آمریکا (AAP)، یک چهارم کودکان زیر 5 سال به اندازه کافی نمی‌خوابند. که این مورد نگران‌کننده است؛ چون کم‌خوابی در اوایل دوران کودکی با رینیت آلرژیک و مشکلات سیستم ایمنی و همچنین اضطراب و افسردگی مرتبط است.
همچنین شواهدی در حال ظهوری وجود دارد که خواب کم در دوران کودکی ممکن است خطرات بیماری‌های قلبی‌عروقی در آینده را افزایش دهد خصوصاً چاقی، دیابت و فشارخون بالا.
در نوجوانان خواب ناکافی می‌تواند اثرات طولانی‌مدتی بر عملکرد تحصیلی و سلامت روان داشته باشد. انجمن پزشکی آمریکا، وزارت بهداشت و خدمات انسانی ایالات متحده و آکادمی اطفال آمریکا کمبود مزمن خواب در نوجوانان را یک مشکل بهداشت عمومی می‌دانند. این یک عامل خطر برای سوء مصرف مواد و مشکلات سلامت روان و همچنین مشکلات شدیدتر مانند تصادفات اتومبیل و آسیب‌های ورزشی است.
چگونه بفهمیم که کودکمان به اندازۀ کافی نمی‌خوابد؟
کودکی که خواب کافی نداشته است ممکن است علائم زیر داشته باشد:
- در طول روز خوابش ببرد؛
- بیش‌فعال باشد (خصوصاً در سنین پایین‌تر)؛
- در توجه‌کردن مشکل داشته باشد؛
- برای انجام‌دادن تکالیف و کارهای مدرسه مشکل داشته باشد؛
- بداخلاق، غرغرو، تحریک‌پذیر باشد؛
- مشکلات رفتاری داشته باشد.
برای تنظیم خواب کودک چه باید کرد؟
باتوجه‌به اینکه کودکان نمی‌توانند به‌درستی تشخیص دهند که چه چیزی برای آن‌ها مفید و چه چیزی مضر است، این وظیفه والدین است که به خواب کودک توجه کافی داشته باشند. حال ممکن است این سؤال را داشته باشید که برای تنظیم خواب کودک چه باید کرد؟
هرچه کودک بزرگ‌تر می‌شود نیاز به خواب در او تغییر می‌کند. داشتن یک روال منظم پیش از خواب در همان سال‌های ابتدای زندگی بسیار حائز اهمیت است. به این منظور سعی کنید پیش از اینکه زمان خواب فرا برسد، این روال منظم را همیشه رعایت کنید تا کودک بفهمد زمان خواب فرا رسیده است. یک روال معمول می‌تواند مانند زیر باشد:
- خاموش‌کردن رایانه، تلویزیون، بازی‌های ویدئویی و سایر دستگاه‌های الکترونیکی؛
- پوشیدن لباس خواب؛
- مسواک‌زدن؛
- مطالعه چند صفحه از یک کتاب، لالایی یا دوشگرفتن؛
- انتخاب یک حیوان عروسکی یا پتوی کودکانه برای کودک.
باتوجه‌به سبک زندگی خود، می‌توانید یک روال منظم برای قبل از خواب خود تنظیم کنید و همیشه این روال را انجام دهید. بهترین زمان برای خواباندن کودک زمانی است که خواب‌آلود است نه اینکه اجازه دهید کودک خودش خوابش ببرد. باید به آن‌ها یاد دهید که چگونه خودشان برای خواب آماده شوند.
اگر کودک شما نیمه شب بیدار می‌شود، آن‌ها را به رختخواب خود برگردانید و بهتر است اجازه ندهید در رختخواب شما بخوابند.
راههای تنظیم خواب کودکان
در زیر یک سری از راههای تنظیم خواب کودکان را می‌بینیم. درصورت رعایت این موارد می‌توانید از اینکه کودک شما به‌خوبی می‌خوابد اطمینان حاصل کنید. به این منظور:
- ساعت خواب منظم داشته باشید؛
- رژیم غذایی سالم داشته باشید؛
- دمای خانه را خیلی گرم نکنید و بهتر است کمی خنک باشد؛
- از پرده‌های تیره در اتاق خواب کودک استفاده کنید؛
- سعی کنید اتاق خواب کودک را ساکت نگه دارید و اگر خودتان دیرتر می‌خوابید سروصدا نکنید؛
- از مصرف کافئین، وعده‌های غذایی سنگین و غذاهای شیرین قبل از خواب خودداری کنید؛
- کودک شما باید ورزش منظم داشته باشد، مراقب باشید او را خیلی خسته نکنید. ورزش منظم هم به سلامت کودکتان کمک می‌کند و هم باعث می‌شود کودک شب را بهتر بخوابد.
نوزادان خصوصاً در ابتدای زندگی هنوز ریتم شبانه‌روزی ندارند بنابراین ممکن است در طول شب بیدار باشند. اگر نوزادتان گریه می‌کند، سعی کنید او را آرام کنید و اگر گرسنه است یا نیاز به تعویض پوشک دارد، انجام دهید.
کودکان نوپا یک برنامه خواب دارند که با دوبار چرت‌زدن در روز تکمیل می‌شود. مشکلات خواب کودک نوپا با اضطراب جدایی و ترس از دست دادن اگر همراه شود باعث بی‌خوابی و لجبازی در هنگام به خواب رفتن می‌شود. سعی کنید صبور، محکم و در عین حال دوست داشتنی باشید؛ زیرا با قدرت مقابله‌کردن احتمالاً پاسخ بهتری را از جانب آن‌ها به دنبال خواهد داشت.
چنانچه درمورد خواب کودک و راههای تنظیم خواب کودکان سؤالی دارید، در قسمت نظرات سؤال خود را بپرسید تا مشاوران سایت تریتا پاسخ‌گوی پرسش شما باشند.
